Çin’in RTX 4060 Rakibi Lisuan G100 GPU’ya Derinlemesine Bir Bakış

Lisuan G100 parara girmek için savaşıyor. Dünya grafik işleme birimi (GPU) pazarının çok uzun süredir üç temel oyuncusu var: NVIDIA, AMD ve kısmen Intel. Bu şirketler, teknolojik olarak ileri düzey mimarilere, küresel donanım tedarik zincirlerine ve onlarca yıllık yazılım optimizasyon deneyimine sahip. Ancak bu dengeli gibi görünen pazar yapısı, özellikle jeopolitik nedenlerle son yıllarda sarsılıyor. Çin’in bu alandaki dışa bağımlılığına karşı geliştirdiği stratejilerden biri, kendi yerli GPU üreticilerini desteklemek. Bu çabaların son örneği, Pekin merkezli Lisuan Technology tarafından geliştirilen ve kısa süre önce prototipi çalıştırılan G100 GPU.

Peki, bu çip neden bu kadar önemli? Gerçekten NVIDIA'nın GeForce RTX 4060 seviyesinde performans mı sunuyor? 6 nm gibi bir üretim süreciyle neler mümkün? Bu yazıda G100’ün teknik potansiyelinden, Çin’in GPU hamlelerine, SMIC’in üretim sürecinden yazılım entegrasyon sorunlarına kadar kapsamlı bir analiz yapacağız.

Çin’in Yerli GPU İhtiyacı Neden Bu Kadar Kritik?

Öncelikle bu girişimi doğru konumlandırmak için birkaç temel noktayı hatırlayalım. GPU'lar artık sadece oyun donanımı değil; yapay zeka eğitimi, bilimsel hesaplamalar, görüntü işleme, veri merkezi hizmetleri ve askeri teknolojilerde stratejik bir rol oynuyor. ABD'nin 2022 itibariyle Çin'e yüksek performanslı GPU ihracatına getirdiği kısıtlamalar, Çin’in elindeki NVIDIA A100 ve benzeri çiplerin teminini durdurdu. Bu, Huawei gibi teknoloji devlerinden üniversitelere, hatta askeri kurumlara kadar birçok kuruluşun araştırma ve geliştirme kapasitesini sekteye uğrattı.

İşte bu noktada yerli üretim bir zorunluluk haline geldi. Ancak işlemci (CPU) mimarilerine göre çok daha karmaşık olan GPU mimarileri, yüzlerce paralel işlem birimi, bellek kontrol yapıları ve sürücü yazılımları içerir. Dolayısıyla, bir GPU üretmek yalnızca silikon üretimi meselesi değildir; mimari bilgi birikimi, grafik API desteği, sürücü uyumu, güç tüketimi dengelemesi, termal tasarım, kodlama/dekodlama motorları, hatta oyun ve uygulama optimizasyonları gibi onlarca parametreyi içeren karmaşık bir sistem mühendisliği gerektirir.

Lisuan Technology Kimdir?

Lisuan Technology, 2021 yılında Silikon Vadisi’nde çalışan eski Çinli mühendisler tarafından kurulan bir girişim. Şirketin öne sürdüğü iddiaya göre, geliştirdikleri TrueGPU mimarisi tamamen şirket içinde tasarlanmış. Yani ARM ya da Imagination gibi üçüncü taraf IP çekirdeklerini lisanslamadıklarını söylüyorlar.

Kurulduktan sonra oldukça hızlı bir büyüme hedefleyen şirket, 2023 yılında ilk prototiplerini piyasaya sürmeyi hedefliyordu. Ancak Çin’deki sermaye daralması ve bazı devlet desteklerinin geç ulaşması gibi nedenlerle bu süreç 2024 ortasına kadar sarktı. Şirketin iflasın eşiğinden dönmesini sağlayan gelişme, ana şirket Dongxin Semiconductor’ın yaptığı 27,7 milyon dolarlık sermaye enjeksiyonuydu. Bu yatırım sayesinde G100’ün bant çıkışı başarıyla tamamlandı ve prototip kartlar çalışır hale geldi.

G100 GPU’nun Teknik Özellikleri

Henüz kamuya açık bir teknik dökümantasyon yayınlanmadı. Ancak sızan bilgiler ve sektör kaynaklarına göre, G100 şu temel teknik özelliklere sahip:

• Üretim süreci: SMIC 6 nm (N+1)

• İşlem birimi (SM) sayısı: RTX 4060 seviyesinde olduğu söyleniyor (yaklaşık 24–28 SM tahmin ediliyor)

• Bellek: GDDR6 sınıfı, kapasite bilinmiyor ancak 8–16 GB arasında olması muhtemel

• API desteği: DirectX 12, Vulkan 1.3, OpenGL 4.6

• Kodlama / dekodlama motoru: H.264, H.265 destekli medya motoru

• Güç tüketimi: Etkin güç yönetimiyle 160–180W arası

• Platform desteği: Windows 10/11, Linux çekirdekleriyle temel uyum

Buradaki en dikkat çeken noktalardan biri, DirectX 12 ve Vulkan 1.3 gibi modern grafik API'lerine destek sunması. Bu durum, yalnızca donanım değil, yazılım katmanında da ciddi bir mühendislik altyapısına sahip olduklarını gösteriyor. Bu desteklerin "ad üzerinden" mi yoksa tam uyumlulukla mı sağlandığı, henüz pratik testlerle doğrulanmadı.

SMIC’in Rolü ve 6 nm Düğümün Sınırları

G100’ün üretiminde kullanılan 6 nm üretim süreci, SMIC’in N+1 adı verilen ve aslında tam anlamıyla 6 nm karşılığı olmayan bir teknolojisi. Bu süreç FinFET temellidir ve EUV (Extreme Ultraviolet Lithography) içermez. Bu da demektir ki, TSMC’nin ya da Samsung’un 6 nm süreçleriyle doğrudan karşılaştırılamaz; çünkü EUV kullanımı olmadan kalıp yoğunluğu ve güç verimliliği sınırlıdır.

Yine de SMIC’in mevcut şartlarda ulaştığı bu üretim düzeyi, Çin için ciddi bir ilerlemedir. Özellikle ihracat kısıtlamalarıyla boğuşan Çin için, EUV’siz bu süreç bile kendi çiplerini üretmek açısından hayati önem taşıyor.

Yazılım Desteği ve Sürücü Zorlukları

Bir GPU’nun donanım olarak güçlü olması tek başına yeterli değildir. Sürücü katmanı, gerçek dünyada performansın %30-40'ını belirleyen faktördür. NVIDIA ve AMD'nin onlarca yılda optimize ettiği sürücüler, binlerce oyun ve uygulama ile test edilmiştir.

Lisuan'ın şu anda donanımı çalıştıran temel bir sürücü geliştirdiği, ancak bu sürücünün sadece temel API çağrılarını desteklediği ifade ediliyor. Asıl mesele, geliştiricilerin bu GPU’ya yönelik uygulama derleyebilmesini sağlamak. Vulkan gibi açık API'lerde bu daha kolay olabilir, ancak DirectX gibi Microsoft tabanlı çözümler için performanslı sürücüler geliştirmek başlı başına zorlu bir iştir.

Ayrıca, bugüne dek oyun motorları (Unreal Engine, Unity) bu GPU’yu tanımıyor. Lisuan'ın bu motorlarla iş birliği kurmadan verimli oyun performansı sunması zor olacaktır.

G100’ün Gerçek Kullanım Senaryoları

G100, iddia edildiği gibi RTX 4060 seviyesinde performans sunabiliyorsa, bu durum hem tüketici pazarı hem de kurumsal segment için önemli fırsatlar doğurur. Ancak Çin içindeki kullanım alanları ile dışa dönük fırsatlar farklılık gösteriyor.

Çin içi potansiyel:

• Üniversiteler ve araştırma kurumları için düşük maliyetli AI hızlandırıcı

• Devlet daireleri için batı menşeli olmayan GPU çözümü

• Yerli oyun stüdyoları için test/derleme platformu

• Savunma sanayii için özel amaçlı grafik motoru

Çin dışı potansiyel:

• Oldukça sınırlı. Yazılım uyumu, ticari destek ve sürücü eksiklikleri yüzünden dış pazarda rekabet etmesi kısa vadede mümkün görünmüyor. Ancak Çin’in “dost ülkeleri” içinde belirli niş kullanımlar görebilir (örneğin İran, Kuzey Kore, Myanmar gibi ülkeler ya da BRICS içindeki bazı iş birlikleri).

Karşılaştırma: RTX 4060 vs. G100

Yol Haritası ve Gelecek Planları

Lisuan’ın resmi açıklamasına göre:

• 2024 sonuna kadar prototip testleri tamamlanacak

• 2025 Q3'te küçük hacimli gönderimler başlayacak

• 2026'da genel ticarileştirme hedefleniyor

Bu takvim, ilk kartların yalnızca sınırlı sayıda kurumsal müşteriye gönderileceğini, tüketici pazarı için ise birkaç yıl daha beklemek gerekeceğini gösteriyor. Ayrıca, G100’ün arkasından gelecek G200 gibi daha yüksek performanslı versiyonların geliştirme çalışmaları da gündemde.

Bir Başlangıç Olarak G100

Lisuan G100, kağıt üstünde etkileyici bir çip olabilir. Ancak GPU pazarında söz sahibi olmak için donanımdan çok daha fazlasına ihtiyaç var. Sürücü desteği, yazılım uyumluluğu, geliştirici kitleri, teknik destek ve markaya duyulan güven bu işin ayrılmaz parçalarıdır.

Yine de, Çin’in bu seviyede yerli bir GPU geliştirmiş olması, Batı’nın teknoloji tekellerine karşı alternatif yaratma çabasının ne kadar kararlı olduğunu gösteriyor. G100, mükemmel olmasa da önemli bir adımdır. Çin’in 2030 hedefleri doğrultusunda atılan bu tür adımlar, önümüzdeki on yılda donanım dünyasının kartlarını yeniden dağıtabilir.